Konstancja de Hauteville
Urodziła się w 1154 r. jako pogrobowa córka zmarłego króla Sycylii Rogera II i jego trzeciej żony Beatrycze z Rethel. W Mediolanie 27.I.1186 r. wyszła za mąż za cesarza niemieckiego Henryka VI. W chwili decyzji o ślubie miała być rzekomo zakonnicą. Król Wilhelm II wymógł na papieżu unieważnienie jej ślubów zakonnych. Związek ten nie spodobał się papiestwu, gdyż zwiastował powstanie wielkiego królestwa dynastii Hohenstaufów w południowych Włoszech. 26.XII.1194 r. cesarzowa i królowa niemiecka urodziła syna Fryderyka. Henryk próbował bez skutku zmusić papieża Celestyna III do ochrzczenia chłopca.
Wizja rządów Hohenstaufów na Sycylii nie cieszyła się także poparciem tamtejszych możnych. Król Wilhelm II kazał baronom przysiąc, że po jego bezpotomnej śmierci tron Sycylii przypadnie Konstancji. Ci zrobili to, ale w 1189 r., po śmierci Wilhelma, królem okrzyknęli Tankreda de Hauteville, nieślubnego syna Rogera III z Apulii, brata Konstancji. W 1190 r. cesarz Fryderyk I utopił się podczas III wyprawy krzyżowej. Henryk został królem Niemiec, a w 1191 r. wraz z żoną został ukoronowany na cesarza. Wkrótce po tej uroczystości małżonkowie wyruszyli na wyprawę wojenną, której celem miało być zdobycie Królestwa Sycylii. Kapua i Averso poddały się bez walki. Podobnie postąpiło Salerno. Z oporem spotkali się pierwszy raz pod Neapolem. Miasto broniło się bardzo dzielnie, a wśród żołnierzy cesarskich wybuchła epidemia malarii. Henryk musiał wycofać się z Sycylii. Konstancja pozostała z niewielkim garnizonem w Salerno.
Po odejściu Henryka włoskie miasta ponownie opowiedziały się po stronie Tankreda. Mieszkańcy Salerno chcieli zyskać sympatię króla poprzez wydanie mu Konstancji. Tankred zamierzał jednak wypuścić cesarzową, a w zamian papież Celestyn miał uznać go władcą Sycylii. Było to także na rękę temu ostatniemu, który zyskiwał przewagę nad cesarzem. Plany te pokrzyżowali żołnierze cesarscy, którzy wywieźli cesarzową za Alpy.
Tankred zmarł w Palermo
20.II.1194 r. Jego następcą, po wcześniejszej śmierci Rogera III, został młodszy
syn Wilhelm III. Regentką w jego imieniu została matka, królowa Sybilla.
Chaos po śmierci Tankreda
wykorzystał cesarz niemiecki Henryk VI i najechał na Sycylię. Domagał się
jej dla swojej żony Konstancji. Sybilla przy nielicznych jeszcze wiernych
Normanom baronach usiłowała ustabilizować sytuację w państwie. Uzyskała
akceptację papieża Celestyna III dla rządów swego syna. W V.1194 r. Henryk
zdobył jednak Neapol, a po zaciekłym oporze ze strony regentki 20 listopada
1194 roku zdobył Sycylię. Po stronie cesarskiej walczyły także floty Genui i
Pizy. Regentka została zmuszona do przyjęcia propozycji cesarza, że za
zrzeczenie się tronu sycylijskiego i wydanie insygniów koronacyjnych Wilhelm
pozostanie księciem Tarentu i hrabią Lecce. Sybilla wraz z dziećmi była
obecna podczas koronacji Henryka na króla Sycylii 25.XII.1194 r. w katedrze w
Palermo. Wkrótce potem rodzina królewska i wierni jej baronowie zostali na
polecenie cesarza aresztowani pod fałszywym zarzutem spisku. Na początku 1195
r. wywieziono ich do Niemiec i prawdopodobnie zamordowano w 1198 r.
Konstancja nie towarzyszyła mężowi w trakcie wyprawy w 1194 r., gdyż była w ciąży z Fryderykiem. Urodziła go 26.XII.1194 r. w Jesi niedaleko Ancony. Rządy Henryka nie cieszyły się popularnością wśród Sycylijczyków. Chcąc zyskać ich przychylność Henryk mianował w 1195 r. Konstancję regentką Sycylii. Nie uspokoiło to sytuacji, gdyż cesarzową i królową postrzegano jako narzędzie w rękach cesarza. Faktyczna władza w królestwie należała do ambitnego Markward von Annweiler, który nie liczył się ze zdaniem Konstancji. Podczas wizyty cesarza na wyspie w 1197 r. zorganizowano spisek przeciwko niemu. Miała brać w nim udział także Konstancja. Cesarz wyszedł jednak z tego cało dzięki wcześniejszemu ostrzeżeniu. Spiskowcy zostali surowo ukarani. Królową Sycylii była Konstancja w okresie 1194-27.XI.1198.
Cesarz Henryk VI zmarł 28.IX.1197 r. Jego syn Fryderyk już w 1196 r. został królem Niemiec. Po śmierci ojca został także królem Sycylii, na którą wyjechał wraz z matką. Konstancja sprawowała władzę w jego imieniu jako regentka. Funkcję tę sprawowała od 28.IX.1197 do 27.XI.1198 r. Nie próbowała dochodzić praw syna do korony cesarskiej i niemieckiej. Królem Niemiec został w 1198 r. brat Henryka, Filip Szwabski. Schorowana monarchini sporządziła testament, w którym regencję po swojej śmierci przekazywała Radzie Regencyjnej, a swojego syna powierzyła opiece papieża Innocentego III. Chciała, by został Sycylijczykiem i królem tylko Sycylii. 4-letni Fryderyk w V.1198 r. został koronowany na króla Sycylii. Królowa Konstancja zmarła 27.XI.1198 r. Została pochowana w katedrze w Palermo.
Dante Alighieri w swej "Boskiej komedii" widział ją w Raju:
"Ta
wtóra jasność, co w świetlanej fali
Tej naszej sfery płomiennej się pali,
Od losu równej doznała niełaski:
Mniszeczką była; jej też ludzie śmieli
Zedrzeć ze skroni cień świętej przepaski.
Lecz chociaż na świat wywlekli ją z celi
I wbrew jej ślubom welon zdarli z twarzy,
Z serca jej zasłon raz wziętych nie zdjęli.
To Konstancyji wielkiej duch się jarzy,
Co z Szwabii wichru wtórego na tronie
Wydała trzeci — kres rzymskich cesarzy.
—Raj, Pieśń III, wersy 109-120, tłum. Edward Porębowicz
lub:
"Sama Ta
inna jasność, która jest widoczną
do ciebie w moim prawie ręka, jasność zapaliła się
przez wszystko światło, które napełnia nasze niebo - ona
zrozumiał co i powiedziałem: ona była siostra i z jej głowy także, siła,
cień poświęconej zasłony został wzięty.
Ale, chociaż ona została zawrócona do świata
przeciw jej chce, przeciw wszystkiej uczciwej praktyce,
zasłona na jej sercu nigdy nie została rozwiązana.
To jest splendor wielkiego Costanza,
kto od drugi porywu Swabians urodził jeden,
który był ich trzeci i końcowy władza"
-Paradiso , Canto III, wersy 109-120,
tłum. Mandelbaum
Źródła:
1. Wikipedia,
2. red. Annette Kuhn, Kronika kobiet, Warszawa 1993.