Höelün
Pochodziła z plemienia Ołkunutów. Jej pierwszym mężem był Jeke Cziledü, członek plemienia Merkitów. Pod koniec lat 40, lub na początku lat 50 XII wieku czasie podróży została porwana przez Jesügeja Baatura, wodza plemienia Tajcziutów. Wziął ją on sobie za żonę. Höelün miała z nim czterech synów: Temudżina, Kasara, Kaczi'una i Temügego zwanego Otcziginem oraz córkę Temülün. Jesügej został otruty przez Tatarów w 1171 r. Höelün po jego śmierci przez kilka lat kierowała rodem. Jej spory z wdowami po poprzednich chanach Ambakaju i Kutułe (które zarzucały jej chciwość i skąpstwo) doprowadziły do rozpadu rodu, poddani porzucili obóz, choć część z nich Höelün na krótko zawróciła. Nieskutecznie starała się łagodzić konflikty, między swymi synami a ich braćmi przyrodnimi Bekterem i Belgütejem, które doprowadziły do zabójstwa Bektera. "Tajna historia Mongołów" przypisuje jej główną rolę w utrzymaniu rodziny w pierwszych latach po odejściu poddanych.
W 1206 r. jej syn Temudżyn został na wielkim zjeździe (kurułtaju) starszyzny plemiennej obwołany kaganem (Czyngis-chanem, wielkim chanem). Oznaczało to formalny początek nowego organizmu politycznego: Wielkiej Ordy. Höelün, obok swojej synowej Börte Ujin, odgrywała w niej dużą rolę polityczną. Była jedną z najbliższych doradców Czyngis-chana, wspólnie z najmłodszym synem Otcziginem posiadała własny tumen (oddział wojsk mongolskich liczący 10 000 wojowników). Wraz z kolejnymi podbojami oddawano jej liczne dzieci z podbitych bądź dobrowolnie podporządkowanych ludów, które wychowywała by były "uszami i oczami" dla jej dzieci. Podczas konfliktu z rodem Kongoktan, Höelün broniła Kasara, zmarła jednak około 1208 r. nie doczekawszy jego zakończenia. Według "Tajnej historii Mongołów" miała umrzeć ze zmartwienia z powodu konfliktu między braćmi. Według Raszyda al-Dina po śmierci Jesügeja, miała poślubić jednego z zasłużonych dla Czyngis-chana możnych mongolskich - Mönglika.
Źródło:
1. Wikipedia.