Wanda Wasilewska
Urodziła się 25.I.1905 r. w Krakowie jako córka działacza i teoretyka Polskiej Partii Socjalistycznej, historyka, pisarza, publicysty i dyplomaty Leona Wasilewskiego oraz Wandy z domu Zieleniewskiej, absolwentki Wyższych Kursów Naukowych Bestużewa w Petersburgu. Studiowała filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Podczas studiów aktywnie działała w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej i Towarzystwie Uniwersytetów Robotniczych. Po studiach pracowała jako nauczycielka. Należała także do Polskiej Partii Socjalistycznej. Była współredaktorką czasopism dziecięcych "Płomyczek" i "Płomyk". W 1925 r. wyszła za mąż za Romana Szymańskiego, studenta matematyki i sekretarza Związku Robotników Przemysłu Chemicznego w Krakowie. Trzy lata później urodziła swoje jedyne dziecko, córkę Ewę. W 1931 r. jej mąż zmarł na tyfus brzuszny. W latach 1934-37 wchodziła w skład Rady Naczelnej PPS. Działała w Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz w tzw. Czerwonej Pomocy, udzielającej materialnego wsparcia więzionym komunistom i ich rodzinom. W 1936 r. była jedną z współorganizatorów Kongresu Pracowników Kultury, a w roku następnym współorganizowała, wraz z Janiną Broniewską, strajk nauczycielski, za co w 1938 r. zwolniono ją z pracy w Związku Nauczycielstwa Polskiego. Jej poglądy stawały się coraz bardziej radykalne, czemu dawała wyraz w publicystyczno-reportażowych powieściach: Oblicze dnia (1934), Ojczyzna (1935) i Ziemia w jarzmie (1938). Publikowała także artykuły w prasie lewicowej (m. in. w "Robotniku", "Naprzodzie", "Dzienniku Popularnym"). Była także autorką utworów dla dzieci, z których największe znaczenie miały: Kryształowa kula Krzysztofa Kolumba (1934), Legenda o Janie z Kolna (1936) i Pokój na poddaszu. Po napaści Niemiec i Związku Radzieckiego na Polskę we IX.1939 r. uciekła do zajętego przez Armię Czerwoną Lwowa, a potem zamieszkała w Moskwie. Przyjęła radzieckie obywatelstwo, stała się najbardziej wpływową polską działaczką komunistyczną współdziałającą z władzami radzieckimi. W 1940 r. została członkinią Rady Najwyższej (parlamentu) ZSRR. Uczestniczyła w pracach Związku Pisarzy Radzieckich, a w 1941 r. została członkinią Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Była protegowaną Stalina. Po agresji niemieckiej na Związek Radziecki była komisarzem politycznym Armii Czerwonej i korespondentką wojenną (1941-43). W 1941 r. założyła polskojęzyczne pismo "Nowe Widnokręgi", które redagowała do 1943 r. W 1943 r. była jedną z współtwórców Związku Patriotów Polskich i do 1946 r. była przewodniczącą Zarządu Głównego tej organizacji. Odegrała ważną rolę w powołaniu do życia uległych wobec ZSRR polskich sił zbrojnych. W latach 1943-46 współpracowała także z pismem "Wolna Polska". W 1944 r. została członkinią Centralnego Biura Komunistów Polskich w ZSRR oraz wiceprzewodniczącą Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego ( tymczasowego organu władzy pełniącego funkcję rządu na wyzwolonych spod okupacji niemieckiej ziemiach polskich), a także posłanką do Krajowej Rady Narodowej. Tych ostatnich funkcji praktycznie nie sprawowała. Po wojnie pozostała w ZSRR. W 1946 r. została żoną ukraińskiego pisarza komunistycznego Ołeksandra Kornijczuka i zamieszkała w Kijowie. Powieści, które napisała w ZSRR (Płomień na bagnach, 1940; Tęcza, 1945; Gwiazdy w jeziorze, 1950; Rzeki płoną, 1952; Że padliście w boju, 1958) mieściły się w nurcie literatury socrealistycznej. W 1956 r. powołano ją w skład Światowej Rady Pokoju. Zmarła 29.VII.1964 r. w Kijowie.