Szadżar ad-Durr
Ta kobieta pochodzenia tureckiego lub armeńskiego dorastała jako niewolnica w haremie sułtana Egiptu, As-Salih Ajjub z dynastii Ajjubidów. Jej imię znaczy "sznur pereł". Sułtan zakochał się w niej i ożenił się z nią. Do końca jego życia była jego faworytą. Po urodzeniu mu syna uzyskała wolność.
W 1249 r. armia krzyżowców pod wodzą króla Francji Ludwika IX Świętego groziła Egiptowi i zdobyła Damiettę u ujścia Nilu. Sułtan przebywał w owym czasie w Damaszku, a regentką w jego imieniu była w Egipcie Szadżar ad-Durr. Na niej spoczął też obowiązek zorganizowania obrony kraju.
Sułtan zmarł w XI.1249 r., wkrótce po powrocie do kraju. Szadżar ukryła ten fakt, mówiąc wszystkim, że władca jest chory. Przez ten czas to ona rządziła Egiptem jako regentka. Czekała, aż z Syrii wróci Al-Muazzam Turanszah, syn As-Saliha i jego dziedzic.
Następnym sułtanem uczyniła właśnie Turana. Wreszcie mogła oficjalnie ogłosić śmierć swego męża. Faktyczna władza nadal spoczywała w rękach sułtany-wdowy. Przywódcy wojskowi wywodzący się z mameluków (niewolników) nie darzyli szacunkiem nowego sułtana. Chcieli, aby rządziła nimi Szadżar, Turczynka jak oni. Zaczęli spiskować przeciwko Turanowi, którego w końcu zamordowali za zgodą macochy 02.V.1250 r. Na tronie Egiptu zasiadła Szadżar ad-Durr, kontynuując dynastię Ajjubidów.
Sułtana biła monety z swym imieniem i modlono się za nią w cotygodniowych piątkowych modlitwach w meczetach. Robiono to zawsze tylko za osobę, która nosiła tytuł sułtana. Szadżar podpisała traktat pokojowy z królem Francji Ludwikiem IX Świętym.
Egipt w owym czasie znajdował się pod protektoratem Kalifatu Bagdadzkiego. Kalif Al-Mustasim nie zaaprobował Szadżar jako sułtany. Była kobietą, a kobiety nie mogły być władcami. Egipskim emirom wysłał następującą wiadomość: "Ponieważ żaden z was nie jest godzien być sułtanem, przyślę wam kogoś takiego". Szadżar poczuła się głęboko poniżona, ale ustąpiła z tronu. Sułtaną Egiptu była zaledwie dwa miesiące.
Nie był to koniec jej władzy. Regentami Egiptu zostali w VII.1250 r. Al-Muizz Ajbak, dzielny żołnierz mamelucki, i Al-Aszraf Musa. Szadżar i Ajbak zakochali się w sobie. W 1254 r. Musa został usunięty przez Ajbaka, który ogłosił się sułtanem i zawarł małżeństwo z Szadżar. Było ono korzystne dla Ajbaka także z tego powodu, że legitymizowało ono jego władzę. Rozwiódł się dla niej ze swoją pierwszą żoną, z którą miał już syna, Al-Mansura Alego I. Ajbak był pierwszym sułtanem Egiptu z dynastii Mameluków.
Doświadczenie i wiedza Szadżar spowodowały, że przez następne siedem lat to ona była faktyczną władczynią Egiptu. Współczesny jej historyk tak pisał: "Zdominowała go, a on nie miał nic do powiedzenia". W dalszym ciągu podpisywała dekrety sułtańskie, biła monety z imionami ich obojga oraz kazała siebie tytułować sułtaną.
Władzą nie chciała się dzielić z nikim. W 1257 r. doszły do Szadżar plotki, że Ajbak zamierza wziąć sobie drugą żonę. Dla władczyni było to nie do pomyślenia. Kazała zamordować męża w łaźni po grze w polo.
Zamierzała ukryć to morderstwo. Była żona Aibaka i ich syn chcieli jednak pomścić śmierć sułtana. Armia podzieliła się na zwolenników Szadżar i jej wrogów. Sułtana została złapana, była brutalnie torturowana przez pasierba i zamordowana drewnianymi chodakami przez niewolnice pierwszej żony Aibaka w haremie. Jej półnagie ciało zostało wrzucone do fosy cytadeli. Ostatecznie jej szczątki spoczęły w meczecie znanym dziś jako meczet Szadżar ad-Durr.
Źródła:
1. Wikipedia,
2. red. Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan, Słownik władców świata, Kraków 2005.