Matylda Angielska
Urodziła się w II (najprawdopodobniej 7-go).1102 r. w Winchester lub w Londynie. Ostatnie badania wskazują jednak, że stało się to najprawdopodobniej w królewskim pałacu w Sutton Courtenay w hrabstwie Berkshire. Była córką króla Anglii Henryka I i królowej Matyldy, córki Malcolma III, króla Szkocji. Na chrzcie otrzymała imię Adelajda. Jako ośmiolatka została zaręczona z cesarzem Niemiec Henrykiem V. W 1110 r. została wysłana na dwór niemiecki. Odebrała w Niemczech staranne wykształcenie. 07.I.1114 r. w Wormacji, w wieku 12 lat, została wydana za mąż za Henryka i ukoronowana na królową Niemiec. Wtedy to przybrała imię Matylda. Była kobietą o bardzo silnym charakterze, niemalże arogancką. Zawsze chadzała własnymi drogami i z trudem zdobywała przyjaciół. Para cesarska nie miała żyjących dzieci. Kronikarz Hermann z Tournai napisał, że cesarzowa urodziła dziecko, które żyło tylko kilka chwil. W III.1116 r. towarzyszyła mężowi w podróży do Toskanii i Rzymu. W czasie nieobecności cesarza pełniła funkcję regentki. W latach 1117-1118 była przewodniczącą Sądu Królewskiego. W 1117 r. ukoronowano ją w Rzymie na cesarzową. W 1119 r. została mianowana przez męża namiestniczką Włoch, Najwyższą Dowódczynią Armii i Zwierzchniczką Dworu Królewskiego. Cesarstwem Niemieckim współwładała z nim w okresie 07.I.1114-23.V.1125. Cesarz Henryk V zmarł bezpotomnie 23.V.1125 r. Przez jakiś czas w tym roku wdowa po nim była posiadaczką cesarskich insygniów Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Matylda wróciła do Anglii, by potwierdzić swe prawa do jej tronu jako jedyne prawe dziecko Henryka I. Jej jedyny prawowity brat, Wilhelm Adelin, zginął w 1120 r. Baronowie w IV.1127 r. przysięgli jej wierność, ale nie byli zadowoleni z tego, że będzie nimi rządzić kobieta. Szczególnie obawiali się jednej rzeczy. 22.V lub 17.VI.1128 r. w katedrze Le Mans we Francji Matylda powtórnie wyszła za mąż za Gotfryda V Pięknego, hrabiego Andegawenii i Maine z dynastii Plantagenetów. Para ta miała trzech synów: Henryka II (przyszłego króla Anglii), Gotfryda (przyszłego hrabiego Andegawenii) i Wilhelma (przyszłego hrabiego Poitou). Andegaweńczycy przez długi czas byli wrogami Normanów w północnej Francji. Myśleli, że jeśli Matylda zasiądzie na tronie, to jej mąż zostanie królem. Małżonkowie nie byli szczęśliwi i Matylda już w 1129 r. udała się na dwór ojca. Do Andegawenii wróciła już w 1132 r. Dwa lata później przyszedł na świat jej pierwszy syn, Henryk. W 1134 r. urodziła Gotfryda. Poród był bardzo ciężki i o mały włos nie skończył się śmiercią Matyldy. Jej ostatni i ulubiony syn Wilhelm urodził się już w 1136 r. W latach 1135-1150 była de-facto suwerenną księżną-władczynią Normandii. 01.XII.1135 r. zmarł król Anglii Henryk I. Matylda przebywała wtedy w Andegawenii. Swe pretensje do tronu zgłosił Stefan z Blois, siostrzeniec zmarłego monarchy. Normańscy baronowie wkrótce stanęli po jego stronie. Zrobili to także papież Innocenty II, arcybiskup Canterbury Aethelnoth i arcybiskup Yorku Thurstan. Mimo sukcesów Stefana w Anglii, cesarzowa utrzymała się u władzy w Normandii. W 1137 r. odparła atak wojsk Stefana. Do V.11138 r. Matylda nie miała silnych sojuszników w swej walce. Wtedy to poparcia udzielili jej Robert z Gloucester, nieślubny syn Henryka I i przyrodni brat Matyldy, oraz Dawid I, król Szkocji. Ten ostatni w VIII.1138 r. najechał na Anglię. Pokonał go wtedy arcybiskup Yorku. Robert i Matylda wylądowali w Anglii we IX.1139 r. Robert udał się do Bristolu, a Matylda wkrótce do niego dołączyła. Przez następne 8 lat toczyła się w Anglii wojna domowa. Matylda szybko opanowała zachodnią część Anglii i uzyskała poparcie większości biskupów angielskich. Stefan z Blois popełnił wiele błędów i zraził do siebie wielu sojuszników. Jego przeciwniczka okazała się bardziej przebiegła i bezwzględna. Gdy została schwytana przez siły Stefana, ten wypuścił ją. Jak się wkrótce okazało - ona nie była dla niego aż tak wspaniałomyślna. Godzina Matyldy nadeszła po tym, gdy 02.II.1141 r. Stefan przegrał bitwę pod Lincoln i dostał się do jej niewoli. Został poniżony i skuty łańcuchami. Cesarzowa w ciągu miesiąca zyskała poparcie Henryka, biskupa Winchester (brata Stefana). Ten pozwolił jej zająć kasę królewską. Przybyła do Londynu kilka tygodni później i w IV.1141 r. proklamowała się "panią Anglików". Wtedy też rada kościelna uznała ją za królową Anglii. Zostały podjęte przygotowania do jej koronacji, która jednak nigdy się nie odbyła. Władczyni niebawem stała się bardzo niepopularna. Podniosła podatki od całej szlachty, później zaproponowała unieważnienie statusu komuny, który nadal Londynowi Stefan. Pozwalało to zatrzymywać miastu podatki w swych własnych rękach i przeznaczać na własne potrzeby. Matylda pragnęła dostępu do tych pieniędzy. Popularność Matyldy gwałtownie spadła w Londynie. Matylda, żona Stefana, zebrała swe własne wojska pod Kentem. Cesarzowa w VI.1141 r., w wigilię swej koronacji, musiała ratować się ucieczką do Oxfordu wobec buntu londyńczyków. Spędziła kilka tygodni w oblężonym Winchester. 01.XI.1141 r. do niewoli dostał się Robert z Gloucester, jej przyrodni brat i głównodowodzący wojsk. Musiała wymienić go za Stefana, uwięzionego w Bristolu. Ten ostatni już w XI.1141 r. został przywrócony na tron Anglii. Rok później Matylda została oblężona w Oxfordzie. Uciekła z tamtejszego zamku przez okno pod białym przebraniem podczas śnieżycy. Udała się do Abingdon lub Wallingford. Potem uciekła w trumnie z zamku Devizes. Wierne jej siły odniosły jeszcze kilka zwycięstw w następnych miesiącach. Prawdziwym ciosem była dla niej i jej sprawy śmierć Roberta z Gloucester, który zmarł w X.1147 r. Na wiosnę 1148 r. Matylda wróciła do Normandii. Nigdy już nie wróciła do Anglii. Władała nią w okresie 02.II-01.XI.1141 r. Walczyła jeszcze o tron angielski dla własnego syna. I tym razem zwyciężyła. W 1153 r. zmarł jedyny syn i następca Stefana, Eustachy IV z Boulogne. Najstarszy syn monarchini w tym samym czasie najechał na południową Anglię. Jeszcze w tym samym roku doszło do zawarcia układu z Wallingford, w którym Matylda zabezpieczyła swemu synowi Henrykowi następstwo tronu w Anglii po śmierci Stefana. Ten ostani zmarł 25.X.1154 r. i następnym władcą Anglii został jej syn, Henryk II. Matka do końca życia była jego bliską doradczynią. Ostatnie lata życia spędziła na swym dworze w Rouen. Pośredniczyła w sporach między dwoma najstarszymi synami. Do śmierci Gotfryda w 1158 r. trzy razy toczyli między sobą wojny. Całkiem inaczej wyglądały stosunki Henryka z najmłodszym bratem Wilhelmem. Ten nie uzyskał zgody Tomasza Becketta, arcybiskupa Canterbury, na swe małżeństwo z dziedziczką hrabstwa Surrey i udał się na dwór matki. Zmarł tam w 1164 r. ku jej rozpaczy. Matylda władała trzema językami: francuskim, niemieckim i łaciną. Do końca życia tytułowała się cesarzową. Cesarzowa zmarła 10.IX.1167 r. w Notre Dame w Rouen we Francji. Jest pochowana w opactwie Fontevrault (Bec) w Normandii.
Źródła:
1. Wikipedia,
2. Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan, Słownik władców świata, Kraków 2005.