PRZEWODNICZĄCE PARLAMENTÓW 1991-2000 

Frene Noshir Ginwala

Urodziła się 25.IV.1932 r. jako córka Banoo (z domu Bodhadwala) i Nassarwangee Sohrabji Ginwala. Studiowała prawo na Uniwersytecie Londyńskim. Wróciła do RPA po odbyciu praktyki prawniczej, gdy stało się jasne, że rząd chce zakazać działalności Afrykańskiemu Kongresowi Narodowemu (ANC). Przywództwo tej partii zaczęło zawierać umowy dotyczące ustanowienia nowych przedstawicielstw poza RPA. 22.III.1960 r., wkrótce po masakrze w  Sharpeville, ANC poprosiła panią Ginwala o to, aby wyjechała do Mozambiku, gdzie mieszkali jej rodzice i dopomogła w przemyceniu z kraju wiceprzewodniczącego ANC, Olivera Tambo. W Maputo dowiedziała się, że pełniący obowiązki przewodniczącego ANC Tambo wydostał się z RPA i przebywa w Botswanie. Pojechała potem do Salisbury w Południowej Rodezji, gdzie przygotowała plany dla Tambo, siebie i innych działaczy Kongresu: Ronalda Segala i Yusufa Dadoo. Mieli udać się do Tanzanii i zorganizować tam przedstawicielstwo ANC na wygnaniu. Z powodu stanu wyjątkowego, obowiązującego w RPA, nie mogła wrócić do ojczyzny. Ginwala organizowała tajne przerzuty ( i powroty tą samą drogą) dla innych liderów ANC: Nelsona Mandeli, Andrew Mlangeni, Raymonda Mhlaba i Wiltona Mkwayi. W Tanzanii założyła miesięcznik "Spearhead" i pracowała jako dziennikarka dopóty, dopóki nie została deportowana. W tym czasie uległa wypadkowi, w którym została uszkodzona jej noga. Została hospitalizowana w Wielkiej Brytanii. Potem produkowała programy radiowe i pisała dla organizacji pozarządowych, które robiły programy kulturalne dla Afrykanów. Kiedy wykładała na Uniwerstecie Oksfordzkim w Wielkiej Brytanii, zaproponowano jej rozpoczęcie studiów. Rozpoczęła je w końlu lat 60-ych, ale przerwała w 1969 r., kiedy to prezydent  Nyerere z Tanzanii poprosił ją o to, aby została wydawcą angielskojęzycznych gazet narodowych "The Standard" i "Sunday News". Chociaż była to gazeta rządowa, zagwarantowano jej, że będzie niezależna. Przyjęła tę propozycję z poparciem Olivera Tambo. Pracowała także jako niezależna dziennikarka w Afryce Wschodniej dla takich brytyjskich gazet, jak: "The Guardian", "The Observer", "The Economist" oraz dla BBC. Pracowała w "The Standard" do 1972 r., kiedy to została zdymisjonowana za to, że zaatakowała w swym artykule generała Mamare, który dokonał egzekucji członków Partii Komunistycznej w Sudanie. Wróciła do Oksfordu, gdzie obroniła doktorat. Chciała potem podjąć prywatną praktykę prawniczą. W 1974 r., po puczu w Portugalii, Ginwala wróciła do Mozambiku, aby spotkać się z rodzicami. W następstwie zmian politycznych w regionie, zdecydowała się poświęcić cały swój czas na działalność na rzecz ANC. Poproszono ją o założenie ją o założenie Departamentu Informacji i Reklamy tej partii. Nigdy potem nie kontynuowała swej kariery prawniczej. Ginwala pracowała w  Tanzani, Zambii, Mozambiku oraz Wielkiej Brytanii jako przedstawicielka ANC oraz dziennikarka i komentatorka w Afryce Wschodniej i Europie. Wykładała na uniwersytetach w wielu krajach, uczestniczyła w wielu konferencjach międzynarodowych (m.in. w ONZ i UNESCO) na temat Południowej Afryki, konfliktu, sytuacji kobiet, rozwoju i transferu technologii. W latach 1987-88 była jednym z 14-u ekspertów, którzy doradzali dyrektorowi generalnemu programu UNESCO "Peace and Conflict Research". Zanim wróciła do RPA w 1991 r. była kierowniczką jednostki ds. badań politycznych przy przewodniczącym Tambo, gdzie kierowała badaniami skupiającymi się na transferze technologii militarnej i nuklearnej. Była także rzeczniczką ANC w Wielkiej Brytanii ds. sankcji, programu nuklearnego oraz sił zbrojnych oraz embarga naftowego wprowadzonych przeciwko reżimowi w RPA. Po powrocie do RPA w 1991 r. przyczyniła się do ustanowienia Ligi Kobiet ANC. Pomogła również w założeniu Narodowej Koalicji Kobiet, w skład której wchodziły organizacje z całego politycznego spektrum, religijne, ekonomiczne i społeczne. Została wybrana jej przewodniczącą (national convenor). W latach 1992-94 była wiceprzewodniczącą Komisji ANC ds. Emancypacji Kobiet. Była także członkinią sekretariatu przy urzędzie przewodniczącego ANC i członkinią zespołu negocjacyjnego tej partii, który uczestniczył w wielopartyjnych negocjacjach i doprowadził do powstania Niezależnej Komisji Wyborczej w 1993 r. W IV.1994 r. została posłanką do Zgromadzenia Narodowego z ramienia ANC, a 09.V.1994 r. została przewodniczącą tej izby. Od początku jej jedyną zastępczynią jest inna kobieta, Baleka Mbete-Kgositsile, a w latach 1999-2004 przewodniczącą izby wyższej, Narodowej Rady Prowincji, była również kobieta, Naledi Pandor. 23.IV.2004 r. nową przewodniczącą izby niższej została pani Mbete-Kgositsile. Ponownie na czele obu izb parlamentu stanęły kobiety, gdyż jej zastępczynią została Gwendoline Lindiwe Mahlangu-Nkabinde, a funkcję przewodniczącej Narodowej Rady Prowincji objęła Joyce Lesawana Kgoali. Należy także zaznaczyć, że w wyborach parlamentarnych z kwietnia 2004 r. kobiety zwiększyły swą reprezentację parlamentarną z 30 do 32.8%.